Te tajemnicze słowa zawarte w tytule to skrótowce powstałe z pierwszych liter angielskich słów. W dzisiejszym poście postaram się przybliżyć co one oznaczają i który z protokołów zasługuje na największą uwagę. Najbardziej popularnym, a przynajmniej najczęściej wymienianym w postępowaniu pourazowym protokołem jest RICE- skrótowiec od:
R- rest (odpoczynek)- odciążenie, przerwa w aktywności ruchowej aż po całkowite unieruchomienie
I - ice (chłodzenie) - zastosowanie lodu, żeli chłodzących (nigdy bezpośrednio na skórę, najlepiej zawinąć w ściereczkę)- w pierwszych dniach po urazie, 3-4 x na dobę. Zabieg ten ma na celu zmniejszyć dolegliwości bólowe, jednak zależnie od uszkodzonej struktury jego zastosowanie jest dyskusyjne, gdyż może spowalniać procesy regeneracyjne.
C - compression (ucisk) - za pomocą banadża elastycznego, mający na celu mniejszyć obrzęk i zapobiegać jego powstawaniu.
E- elevation (uniesienie) - umieszczenie kończyny pourazowej powyżej poziomu serca. Stanowi to profilaktykę przeciwobrzekową.
W kolejnym skrótowcu PRICE zawiera się dodatkowa czynność
P- protection (ochrona), która obejmuje zabezpieczenie miejsca urazu, przez np. bandaż, opaskę elastyczną, można zastosować dodatkowo zaopatrzenie ortopedyczne w formie kul czy ortezy. Odpowiednio dobrane zabezpiecznie urazu przeciwdziała dodatkowym przeciążeniom, pogłębieniom uszkodzeń i sprzyja regeneracji tkanek.
W protokole POLICE następuje zmiana z R (rest-odpoczynek) na OL (optimal loading - optymalne obciążenie). Sugeruje to aby po urazie nie odciążać całkowicie problematycznego miejsca, ale przy zachowaniu ochrony i czujności na dolegliwości bólowe obciążać i poruszać nim w bezbolesnych zakresach. Okazuje się, że obciążanie tkanek w granicach komfortu sprzyja lepszej regeneracji poprzez poprawę ukrwienia, profilaktykę zaników mięśniowych i ograniczeń zakresu ruchu, przez co sprzyja wcześniejszemu powrotowi do sprawności. Oczywiście jeśli każdy ruch i próba obciążania sprawia duży ból, należy go unikać.
Protokuł MEAT - mamy tu do czynienia z zupełnie innym modelem postępowania, którego celem jest jak najszybsze uruchomienie i powrót do funkcji kończyny, która uległa wypadkowi.
M- movement - kontrolowany ruch - znacznie lepszy sposób na regenerację niż całkowite odciążenie bądź unieruchomienie uszkodzonego obszaru.
E- exercises - indywidualnie dobrane ćwiczenia, które mają na celu wzmocnienie mięśni, utrzymanie zakresu ruchów, zmniejszanie obrzęków oraz polepszenie równowagi oraz czucia głębokiego stawów.
A- analgesis - w przypadku dużych dolegliwości bólowych zaleca się stosowanie środków przeciwbólowych innych niż niesteroidowe leki przeciwzapalne mogące spowolnić proces regeneracji.
T- treatment - odpowiednio dobrane leczenie, polegające na zastosowaniu technik fizjoterapeutycznych, terapii manualnej, masażu, zabiegów z zakresu fizykoterapii.
Biorąc pod uwage wszystkie z opisanych modeli postępowania najlepszym sposobem działania po urazie przed wybraniem się do specjalisty wydaje się być protokuł POLICE. Oba protokoły RICE i PRICE zakładają odpoczynek, który może byc rozumiany jako całkowity brak ruchu i obciążania, co wykorzystuje się w przypadku ciężkich uszkodzeń, np. świeżych złamań. W przypadku kiedy obciążanie kończyny nie powoduje bólu, a część zakresu ruchu jest dla nas komfortowa, nie ma potrzeby aby motoryki całkowicie unikać. Rozsądnie dawkowany ruch sprzyja szybszej regeneracji, stanowi doskonałą profilaktykę przeciwobrzękową, polepsza ukrwienie tkanek, zmniejsza ryzyko powstawania ograniczeń mobilności, a także utraty stabilizacji stawów.
Protokuł MEAT jest dobrym sposobem postępowania, szczególnie w uszkodzeniach więzadłowych,lecz należałby na początku skonsultować się ze specjalistą, który oceni jaka struktura uległa uszkodzeniu i włączy indywidualny program działania. Źle dobrane ćwiczenia i zbyt duże obciążenie może doprowadzić do powikłań i gorszej regeneracji.
Oczywiście każdy ze sposobów postępowania powinien być dobierany indywidualnie, wiec najlepszym sposobem będzie jak najwcześniejsza konsultacja ze specjalistą :)
