Spis treści:

1. Wypracowane standardy w diagnostyce i leczeniu niepłodności
2. Jak przygotować się do pierwszej wizyty u specjalisty w klinice leczenia niepłodności?
3. Jakie badania należy wykonać w diagnostyce niepłodności? Rozpoczęcie diagnostyki niepłodności
4. Niepłodność kobiet i mężczyzn - badania hormonalne i obrazowe
5. Najczęstsze przyczyny niepłodności
6. Leczenie niepłodności
7. Czym jest niepłodność wtórna?

Wypracowane standardy w diagnostyce i leczeniu niepłodności

Współczesna medycyna niesie ze sobą wiele możliwości diagnostycznych. Wiedza w połączeniu z nowoczesnymi technikami badawczymi pozwala nieść skuteczną pomoc wielu parom. Obecnie lekarze zajmujący się niepłodnością wypracowali profesjonalne standardy postępowań, które mają zwiększyć szanse na zostanie rodzicem.

Podstawą jest ustalenie przyczyny niepłodności, bo tylko znając przyczynę problemu można opracować i wdrożyć właściwe postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne, zakończone sukcesem. Tu bardzo ważne jest opracowanie indywidualnych metod leczenia, uwzględniających potrzeby i sytuację zdrowotną konkretnej pary. W diagnostyce niepłodności kobiet wykonuje się badania pozwalające ocenić prawidłową czynność jajników oraz ocenę anatomiczną układu rozrodczego.

Lekarza interesowały będą informacje, takie jak to czy u pacjentki występują regularne cykle owulacyjne, czy jajowody u pacjentki są drożne oraz czy jama macicy cechuje się prawidłową budową umożliwiającą zagnieżdżenie się zarodka.

W przypadku niepłodności mężczyzn analizie poddawane jest nasienie i jego parametry, jak np. budowa czy ruchliwość plemników.

Jak przygotować się do pierwszej wizyty u specjalisty w klinice leczenia niepłodności?

Pierwsza wizyta jest dla wielu par bardzo stresującym wydarzeniem, mimo że problem niepłodności dotyka coraz więcej par. Przygotowując się do wizyty w centrum leczenia niepłodności należy dokładnie zastanowić się nad problemem. Lekarz z całą pewnością zapyta, od jakiego czasu para stara się o potomstwo. Wśród ważnych informacji, jakie należy przekazać lekarzowi prowadzącemu znajdują się np. te o chorobach przewlekłych, przyjmowanych na stałe lekach itp. Jeśli kobieta wykonywała badania w ramach przygotowania do ciąży - warto posiadane wyniki zabrać ze sobą.

Przy pierwszej wizycie lekarz przeprowadzi z parą bardzo szczegółowy wywiad, zlecając pełen zakres badań, niezbędnych do znalezienia przyczyny problemu. Diagnostykę niepłodności rozpoczyna konsultacja, dlatego warto dobrze wybrać specjalistę, który rzetelnie poprowadzi cały proces terapeutyczny. Znalezienie przyczyny to dopiero początek, należy bowiem uzbroić się w cierpliwość i kontynuować leczenie niepłodności tak długo, jak będzie to konieczne.

Pełen zakres badań obejmuje nie tylko analizę laboratoryjną krwi, ale też diagnostykę obrazową, konsultacje u innych specjalistów (poza ginekologiem także urolog lub endokrynolog). Badania genetyczne wykonuje się najczęściej w uzasadnionych przypadkach, gdy lekarz prowadzący uzna, że są one niezbędne.

Jakie badania należy wykonać w diagnostyce niepłodności? Rozpoczęcie diagnostyki niepłodności

Pary, które zdecydowały się na wykonanie diagnostyki niepłodności w pierwszej kolejności będą musiały wykonać podstawowe badania. Specjalista najczęściej zleci diagnostykę w ośrodku leczenia niepłodności kobiet i mężczyzn, której celem będzie uzyskanie szczegółowych, medycznych informacji na temat zdrowia i kondycji układu rozrodczego.

Wśród pierwszych badań diagnostycznych wykonuje się zarówno badania krwi, jak i obrazowe, a w przypadku panów - podstawą jest ocena nasienia.

Niepłodność kobiet i mężczyzn - badania hormonalne i obrazowe

Podstawą w ocenie niepłodności kobiet i mężczyzn jest przeprowadzenie dokładnych badań. U pań niezbędne badania obejmują w szczególności badanie ginekologiczne, a u panów - badanie nasienia. Do kompleksowej diagnostyki niepłodności konieczne będzie wykonanie badań dodatkowych, takich jak: badania obrazowe i badania hormonalne.

W diagnostyce niepłodności kobiet, u których występują bardzo nieregularne krwawienia lub są one całkowicie zatrzymane specjalista leczenia niepłodności planuje proces diagnostyczny. Jakie badania warto wykonać? Wśród badań hormonalnych dużo informacji dostarczyć mogą następujące wyniki badań:

• FSH - stężenie hormonu folikulotropowego,

• estradiol,

• hormon luteinozujący,

• TSH,

• testosteron,

• prolaktyna.

U pań, u których lekarz podejrzewa, że problemy z zajściem w ciążę mogą być spowodowane zbyt niską rezerwą jajnikową, lekarz ginekolog może zlecić oznaczenie stężenia hormonu antymullerowskiego. Dodatkowo konieczne będzie wykonanie badań obrazowych, w tym USG i USG 3D, HSG. W uzasadnionych medycznie przypadkach konieczne może być wykonanie laparoskopii bądź histeroskopii.

Trzeba pamiętać, że problem niepłodności dotyczy nie tylko pań, dlatego konieczne jest prowadzenie jednocześnie diagnostyki niepłodności mężczyzn. Zakres diagnostyki niepłodności u panów. Jeśli w efekcie badań diagnostycznych nasienia wykazane zostaną nieprawidłowości, to konieczne będzie powtórzenie badania. Jeśli i one nie wyjdą prawidłowe konieczne będzie rozszerzenie diagnostyki. Lekarz może zlecić wykonanie badań obrazowych USG moszny i jąder. W diagnostyce niepłodności męskiej konieczne może być umówienie wizyty u specjalisty urologa.

Badanie nasienia u mężczyzn przeprowadzane jest w oparciu o ściśle ustalone przez WHO rekomendacje. Ocenie podlega tu w szczególności: liczebność plemników, ich żywotność i ruchliwość, morfologia, czyli ich prawidłowa budowa, a także pH i objętość ejakulatu. Należy pamiętać, że panowie muszą odpowiednio przygotować się do niego. Przede wszystkim konieczna jest abstynencja seksualna, od 2 do 7 dni przed planowanym pobraniem materiału. Problemy zdrowotne endokrynologiczne mogą mieć duży wpływ na płodność zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Dlatego też u panów konieczne może być wykonanie badań diagnostycznych hormonalnych, takich jak: TSH, LH, FSH, prolaktyny, testosteronu oraz estradiolu.

Wykonanie diagnostyki niepłodności u panów może być rozszerzone o przeprowadzenie posiewu bakteriologicznego ejakulatu oraz w uzasadnionych przypadkach może być konieczna ocena obecności przeciwciał przeciwplemnikowych w nasieniu. Zdarza się, że u niektórych mężczyzn konieczne może być przeprowadzenie badania genetycznego, polegającego na badaniu fragmentów DNA plemników.

Najczęstsze przyczyny niepłodności

Problemy z zajściem w ciążę mogą być naprawdę różne. Co ważne, problem niepłodności może dotyczyć zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Specjaliści podkreślają, że niepłodność kobiet może być spowodowana:

• zaburzeniami owulacji,

• endometrioza,

• inne przyczyny.

Niepłodność kobiet postrzegana jest jako problem wymagający pogłębienia diagnostyki i rozpoczęcia indywidualnego leczenia. Pełen zakres badań, jakie zostały przeprowadzone pozwala na ustalenie dopasowanej terapii, co zwiększa jej efektywność.

Natomiast u panów w diagnostyce męskiej niepłodności wskazać należy konkretne przyczyny. Wśród wykonywanych badań niepłodności ocenić należy:

• przyczyny przedjądrowe, takie jak: zaburzenia wydzielania gonadotropin przysadkowych, zaburzenia tarczycy, nieprawidłowe wydzielanie hormonów steroidowych, ale także czynniki środowiskowe czy zaniedbania związane z trybem życia,

• przyczyny jądrowe, czyli np. nieprawidłowości anatomiczne - wrodzone i nabyte - w obrębie jąder, stan zapalny jąder, wnętrostwo, urazy mechaniczne jąder, skręt powrózka nasiennego, niedokrwienie gonady,

• przyczyny pozajądrowe, wśród których wymienić należy: niedrożność układu wprowadzającego nasienie, nieprawidłowy rozwój najądrzy, nasieniowodów, stany zapalne, w tym stercza, pęcherzyków nasiennych, urazy,

• przyczyny wynikające z problemów w sferze seksualności, które objawiają się problemami ze wzwodem, wytryskiem, nieprawidłowości w budowie prącia, które uniemożliwiają współżycia.

Jeśli objętość ejakulatu u panów była mniejsza niż 1 ml, przyczyną problemów mogą być hipogonadyzm, niedrożność nasieniowodów, brak nasieniowodów, a także ejakulacja wsteczna.

Leczenie niepłodności

Najważniejszą kwestią jest dokładne ustalenie przyczyny niepłodności kobiet, ale też i mężczyzn. Nie można bowiem zakładać, że jest to problem wyłącznie pań, starając się o dziecko trzeba podejść do tematu odpowiedzialnie i zdecydować się na badania obu partnerów. W diagnostyce niepłodności badanie należy wykonać w specjalistycznych ośrodkach, które zajmują się leczeniem niepłodności.

Wykonując badania hormonalne i obrazowe, wykonujesz badania płodności, na podstawie których lekarz planował będzie kolejne etapy terapii, ponieważ leczenie przyczyn niepłodności wymaga ustalonego postępowania. Kolejne badania pozwalają wykluczać kolejne potencjalne problemy.

Duże znaczenie w leczeniu niepłodności odgrywa właściwa postawa pacjenta, a w zasadzie obu partnerów starających się o dziecko. Należy pamiętać, że terapia i diagnostyka powinny być prowadzone równolegle u obojga.

Dobór metody w dziedzinie leczenia niepłodności zależy od przyczyn diagnozowania niepłodności. Jeśli jest to możliwe wdrożone zostanie odpowiednie leczenie farmakologiczne.

Czym jest niepłodność wtórna?

Szczególnym rodzajem niepłodności jest niepłodność wtórna, dotycząca par, która mają już dziecko, lecz mają poważny problem gdy chcą powiększyć swoją rodzinę o kolejnego potomka. Wbrew pozorom problem ten jest dość powszechny i dotyka wielu par.

U kobiet problem wynikać może z czynników, takich jak:

• wiek,

• komplikacje, jakie miały miejsce po poprzednim porodzie,

• występujące zaburzenia hormonalne, które żeby zdiagnozować należy wykonać badanie krwi,

• występowanie chorób układu rozrodczego i jego nieprawidłowe funkcjonowanie, aby potwierdzić trzeba wykonać badanie u ginekologa,

• przyjmowanie niektórych leków, w związku z terapią choroby przewlekłej, wiele preparatów może mieć dużą wpływ na prawidłową płodność,

• nieodpowiedni styl życia, otyłość, brak ruchu, niewłaściwa dieta.

  
  

Należy pamiętać, że nie tylko kobieta ma problemy z ponownym zajściem w ciążę, czasem problem może występować po stronie partnera. Lekarz prowadząc wywiad dotyczący niepłodności zwróci uwagę na wszystkie istotne aspekty. U mężczyzn problem ten wynikać może z pogarszającego się stanu plemników. Badanie poziomu ejakulatu, ilości plemników, jakie się w nim znajdują i ich jakości może okazać się niezbędne. Stan ten, podobnie jak u pań może być konsekwencją wielu czynników, takich jak nadwaga, nieprawidłowy styl życia (dieta, aktywność fizyczna), przegrzewania jąder, złe warunki pracy, a także używki jak alkohol lub narkotyki.

Zainteresowanie tematyką niepłodności badania, jakie prowadzone są przez specjalistów prowadzą do wniosków, że po stronie kobiet problemem często mogą być zmiany w narządach rodnych, takie jak polipy, zrosty czy powikłania po przebytej ciąży. Wiele z nich można wyleczyć, jeśli zostaną wdrożone odpowiednie metody terapeutyczne, pod kontrolą specjalisty zajmującego się leczeniem niepłodności.

Przy pierwszej wizycie lekarz określi badania, jakie powinna wykonać para starająca się o dziecko. Najczęściej obejmują one badania ginekologiczne, hormonalne, a u panów analiza ejakulatu oraz badania genetyczne, ocena drożności jajowodów/nasieniowodów. Jeśli lekarz zaleci, trzeba będzie wykonać badanie laparoskopii lub histeroskopii.

Bibliografia:

1. https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/download/60457/46925