Nietolerancja fruktozy - przyczyny, objawy, leczenie

1. Czego nie wolno jeść przy nietolerancji fruktozy?

2. Jakie są objawy nietolerancji fruktozy?

3. Jak sprawdzić czy ma się nietolerancję fruktozy?

4. Co na nietolerancję fruktozy?

Czego nie wolno jeść przy nietolerancji fruktozy?

Osoby zmagające się z nietolerancją fruktozy muszą w sposób szczególny dbać o dobór odpowiedniej diety. Cukier ten występuje naturalnie w wielu produktach, jednak dużym problemem, a jednocześnie wyzwaniem jest stosowany powszechnie syrop kukurydziany, powstający z wysokofruktozowego syropu. Dla producentów jest on doskonałym alternatywnym rozwiązaniem dla cukru, ze względu na niską cenę. Dieta przy nietolerancji fruktozy wymaga zatem ostrożności i zwracania szczególnej uwagi na etykiety produktów.

Zatem co jeść przy nietolerancji fruktozy?

Osoby zmagające się z tą przypadłością mogą zdecydować się na dwa warianty postępowania. Pierwszy to dieta eliminacyjna, w której koniecznie należy całkowicie zrezygnować z produktów zawierających fruktozę, drugi to dieta ograniczająca, w której wystarczy ograniczyć cukier prosty. Sposób postępowania nie jest przypadkowy, bo wiele zależy tu od postaci choroby, jej zaawansowania.

W diecie eliminacyjnej należy całkowicie zrezygnować z fruktozy. Wymaga to usunięcia z diety produktów, takich jak gazowane napoje owocowe. Ponadto z diety należy całkowicie wyeliminować świeże owoce, takie jak:

✅ jabłka;

✅ gruszki;

✅ arbuzy;

✅ przetwory owocowe, takie jak dżemy, galaretki;

✅ soki owocowe;

✅ soki warzywne;

✅ zielony groszek;

✅ rzodkiewkę;

✅ ogórki;

✅ marchew;

✅ ziemniaki.

Dieta na nietolerancję, to co do zasady dieta bez fruktozy. Zdarza się jednak, że w niektórych sytuacjach niewielkie porcje są dozwolone. Najlepszym rozwiązaniem jest jednak wybór naturalnych produktów. Zamiast wysokofruktozowych owoców można wybrać alternatywę, w postaci śliwek, bananów, ananasów, jagód, a z warzyw szpinak, szparagi lub sałatę.

Jakie są objawy nietolerancji fruktozy?

Zaburzenie metabolizmu fruktozy najczęściej występuje jako wrodzona nietolerancja fruktozy, ale choroba wymaga przeprowadzenia właściwej diagnostyki i postawienia jednoznacznego rozpoznania. Decyzja o wykonaniu badań pojawia się w sytuacji, gdy u pacjenta występują charakterystyczne dla tej choroby symptomy. Żeby zrozumieć na czym polega problem, trzeba w pierwszej kolejności zrozumieć mechanizm nietolerancji fruktozy.

Cukier, jakim jest fruktoza jest doskonałą pożywką dla rozwoju bakterii jelitowych, które fermentując prowadzą do wytwarzania gazów, takich jak wodór, dwutlenek węgla, a także metan, które nasilają problemy gastryczne.

Symptomy nietolerancji fruktozy najczęściej powodują dolegliwości ze strony układu pokarmowego. W konsekwencji choroby pojawiają się:

✅ nawracające bóle brzucha;

✅ biegunki;

✅ silne nudności;

✅ odbijanie;

✅ uczucie przepełnienia;

✅ silne wzdęcia.

Jeśli symptomy nietolerancji glukozy pojawią się, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.

Nietolerancja fruktozy u dzieci pierwsze objawy daje najczęściej wtedy, gdy przychodzi czas na rozszerzenie diety malucha i wprowadzane są pierwsze owoce. U malucha zaczynają pojawiać się kolki, wzdęcia, bóle brzucha, wymioty. Dziecko może być niespokojne, zdarza się, że podczas badania lekarz stwierdza powiększenie wątroby. Objawy fruktozemii mogą też powodować u dziecka spowolnienie rozwoju (intelektualnego i motorycznego), senność, spadek poziomu cukru we krwi.

Jak sprawdzić czy ma się nietolerancję fruktozy?

Przyczyny nietolerancji fruktozy zależą od wariantu choroby. Wyróżnia się jej dwie postacie, pierwotną oraz wtórną. Pierwotna postać nietolerancji fruktozy, czyli tzw. fruktozemia, to wrodzona postać nietolerancji fruktozy. Jest ona rzadką chorobą dziedziczną, która równie często może występować u kobiet, jak i u mężczyzn. Dziedziczna nietolerancja fruktozy spowodowana jest niedoborem enzymu odpowiadającego za syntezę fruktozy (enzym aldolaza fruktozowa).

Przyczyny rozwoju nietolerancji wtórnej to bardzo złożony temat, ponieważ choroba rozwija się w konsekwencji innych chorób oraz zaburzeń metabolicznych. Jedną z najczęściej występujących postaci jest zespół złego wchłaniania fruktozy i galaktozy. Duże znaczenie mają też choroby jelit lub wątroby.

Zaburzenie metabolizmu fruktozy wymaga odpowiedniej diagnostyki oraz leczenia. Mechanizm nietolerancji fruktozy i jej metabolizm, do którego dochodzi w jelitach prowadzi do powstania gazów, w tym wodoru, w jelitach. W związku z tym, żeby zdiagnozować nietolerancję wystarczy wykonać wodorowy test oddechowy. Polega on na oznaczeniu stężenia gazów w wydychanym powietrzu, najpierw na czczo, a następnie po podaniu 25 g fruktozy. Pomiary wykonywane są w kolejnych minutach po spożyciu fruktozy, tj. po 15, 30, 60, 90 oraz 120 minutach. Wynik pomiaru odczytywany jest zaraz po wykonaniu badania, ale diagnoza nietolerancji stawiana jest przez specjalistę po analizie wszystkich pomiarów.

Test oddechowy wykonywany jest po wcześniejszym, odpowiednim przygotowaniu. Test może być przeprowadzony u osób, które w ostatnich 4 tygodniach nie przyjmowały antybiotyków, bez względu na przyczynę terapii, nie wykonywały też badań i zabiegów, w których konieczne było oczyszczenie przewodu pokarmowego. Osoby palące powinny zrezygnować z tytoniu w dniu badania. Ograniczenia dotyczą też mycia zębów, należy bowiem zrezygnować z używania pasty z ksylitolem.

U osób podejrzanych o nietolerancję fruktozy wykonuje się również badanie krwi, tzw. test obciążania fruktozą. Cukier ten podawany jest pacjentowi dożylnie, a następnie pobierana jest krew. Na podstawie próbki można ustalić poziom fruktozy we krwi. Zdarza się, że do jednoznacznej diagnozy niezbędne jest wykonanie badań genetycznych. Diagnostyka nietolerancji fruktozy wymaga wówczas oceny występujących mutacji, w genie odpowiedzialnym za kodowanie aldolazy B. Fruktozemię zdiagnozować można też na podstawie oceny aktywności enzymu odpowiedzialnego za jej metabolizm - aldolazy frukttozo-1-fosforanowej w wątrobie. Badanie to wymaga jednak pobrania (przezskórnego) fragmentu wątroby.

Test wodorowy wykonywany jest u osób, u których podejrzewa się zespół złego wchłaniania fruktozy, natomiast badanie genetyczne czy badanie fragmentu wątroby wykonywane jest, jeśli lekarz podejrzewa, że jest to dziedziczna nietolerancja fruktozy.

Co na nietolerancję fruktozy?

Zespół złego wchłaniania fruktozy i nietolerancja cukru owocowego nie mogą być bagatelizowane. Podstawą terapii jest eliminacja lub ograniczenie ilości spożywanej fruktozy. Nawet naturalne źródła fruktozy mogą szybko doprowadzić do wystąpienia objawów nietolerancji.

Bez względu na przyczyny i objawy nietolerancji leczenie polega na eliminacji fruktozy z diety. Leczenie fruktozy to trudny temat, szczególnie, że choroby nie można całkowicie wyleczyć. Jeśli zaburzenia wchłaniania fruktozy nie są dziedziczne, ale wystąpiły w konsekwencji innych schorzeń, koniecznie trzeba ustalić, co jest przyczyną. Rozpoznanie nietolerancji fruktozy może być konsekwencją innych chorób i wymaga właściwego zaplanowania terapii.

Dużym problemem dla pacjentów, szczególnie na początku jest to, co jeść a czego nie przy nietolerancji. Na dietę trzeba jednak zwrócić szczególną uwagę, bo nadmiar fruktozy w organizmie może mieć naprawdę poważne skutki. Konsekwencje nietolerancji fruktozy są bardzo poważne. Jeśli w organizmie znajdują się duże ilości fruktozy w organizmie mogą doprowadzić do rozwoju kolejnych problemów ze zdrowiem. Często współistnienie nietolerancji fruktozy powoduje problemy z nadciśnieniem tętniczym, zespołami metabolicznymi, a także prowadzić może do hiperurykemii, czyli zwiększonego stężenia kwasu moczowego.

Fruktozemia jest poważnym problemem i może doprowadzić do rozwoju innych chorób. Jeśli pojawią się symptomy, należy niezwłocznie udać się do lekarza, który wykona test obciążenia fruktozą, postawi właściwą diagnozę.

Bibliografia:

1. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/download/10092/8592
2. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/150068,fruktoza
3. https://zywieniemaznaczenie.pl/dieta-przy-nietolerancji-fruktozy-czego-unikaj-w-jadlospisie/
4. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/alergie-i-nietolerancje-pokarmowe/co-warto-wiedziec-o-nietolerancji-fruktozy/
5. https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/168453,wodorowe-testy-oddechowe