Alergia czy nietolerancja?
Temat alergii i nietolerancji w dzisiejszych czasach jest tematem niewątpliwie wartym uwagi.
Codziennie wielu pacjentów zgłasza się do specjalistycznych gabinetów, poszukując pomocy w dolegliwościach, które utrudniają im normalne funkcjonowanie w życiu codziennym. Pozornie proste objawy jak refluks, ból głowy, katar, łzawienie oczu, przewlekły trądzik czy przewlekłe zmęczenie, mogą być ze sobą połączone tematem pseudoalergii lub nietolerancji.
Alergią pokarmową nazywamy patologiczną reakcję organizmu na codziennie spożywany pokarm, która związana jest z aktywnością układu immunologicznego. Doprowadza to do pojawienia się wyższego stężenia we krwi przeciwciał skierowanych przeciwko wrogiemu białku np.: alergia na białko mleka krowiego.
Nietolerancja pokarmowa (zwana również pseudoalergią) nie wykazuje charakteru immunologicznego. W tym przypadku mówimy o wzmożonej nadwrażliwości organizmu na dany składnik pożywienia. Może to być związane z niedoborem któregoś z enzymów niezbędnych do trawienia tych składników (np.: laktazy potrzebnej do trawienia laktozy w mleku). Objawy nietolerancji będą uzależnione od ilości, świeżości spożytego pokarmu, a także indywidualnej wrażliwości organizmu.
W przypadku alergii dolegliwości pojawiają się od kilku sekund do kilku minut po wprowadzeniu intruza do naszego organizmu. Nietolerancje pokarmowe wykazują opóźnienie w działaniu i mogą dać o sobie znać do kilku godzin od posiłku i objawy mogą utrzymywać się znacznie dłużej niż objawy alergii.
W tym miejscu warto nadmienić, iż alergia może być zagrożeniem dla naszego zdrowia i życia, gdyż może doprowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który nieleczony może doprowadzić do śmierci.
Osteopata może pomóc w diagnozie i kierunku leczenia, a także skierować pacjenta do odpowiednich specjalistów.
Czym jest Histamina?
Histamina jest aminą biogenną produkowaną w komórkach tucznych, bazofilach, płytkach krwi, neuronach histaminergicznych i komórkach enterochromafinowych podczas reakcji systemu odpornościowego w celu zwiększenia przepływu krwi. Substancja ta ma szerokie działanie w organizmie — przede wszystkim bierze udział w reakcji alergicznej, reakcji zapalnej, patofizjologii chorób atopowych, pełni rolę neuroprzekaźnika i pobudza wydzielanie kwasu solnego.
Zbyt dużo histaminy może doprowadzić do jej nietolerancji i poważnych konsekwencji zdrowotnych.
Histamina w naszym organizmie jest syntetyzowana z histydyny. Największe jej stężenia obserwujemy w skórze, błonie śluzowej nosa, żołądka i jelit.
Jest magazynowana w formie nieczynnej w ziarnistościach bazofili (granulocytach zasadochłonnych) i mastocytów (komórek tucznych znajdujących się w tkance łącznej, przede wszystkim w okolicy naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz nerwów), skąd może być uwalniana w czasie reakcji zapalnej. W żołądku występuje w histaminocytach, a w ośrodkowym układzie nerwowym w neuronach histaminergicznych.
Histamina jest uwalniana z komórek pod wpływem czynników niszczących błonę komórki tuczne magazynującej histaminę (np.: wskutek zimna lub ucisku, a także pod wpływem zmian pH, składu jonów i leków pobudzających aktywność histaminy) oraz na skutek reakcji antygenu z przeciwciałami we krwi człowieka.
Wyzwolona z tkanek histamina wiąże się ze swoistymi receptorami, a następnie ulega przemianie do nieczynnych produktów. Po degranulacji komórek tucznych histamina przenika do naczyń krwionośnych, a jej poziom we krwi rośnie między 2,5 a 5 minutami i wraca do poziomu wyjściowego po 15-30 minutach.
Receptory histaminowe
Działanie histaminy jest uzależnione od typu receptora, z jakim się połączy. W organizmie człowieka wyróżniamy 4 typy receptorów:
• H1 - w wyniku połączenia się histaminy z receptorem H1, może nastąpić:
- skurcz mięśni gładkich oskrzeli charakterystyczny w astmie
- rozszerzenie naczyń krwionośnych oraz jednocześnie wzrost ich przepuszczalności, co powoduje zaczerwienienie, a także spadek ciśnienia krwi- zwiększenie przepuszczalności naczyń żylnych zawłośniczkowych, w wyniku czego dochodzi do powstania obrzęków, bladych bąbli, krostek i innych zmian skórnych
- skurcz mięśni gładkich przewodu pokarmowego
- skurcz macicy u ciężarnych grożący poronieniem
• H2 - połączenie się histaminy z receptorem H2, może powodować:
- wzrost wydzielania soku żołądkowego
- zwiększenie produkcji interleukiny 16 (IL-16)
- zmniejszenie poziomu cytokiny prozapalnej TNF-alfa
- rozkurcz mięśni gładkich
- przyspieszenie tętna, zwiększenie wydajności serca
• H3 - połączenie z tym receptorem, skutkuje:
- zahamowaniem działania – ważnej z punktu widzenia mitochondriów – pompy sodowopotasowej
- obniżeniem wewnątrzkomórkowego stężenia jonów wapnia
- zmianami w regulacji wydzielania neurotransmiterów, takich jak: serotonina, acetylocholina oraz katecholamin: dopaminy i noradrenaliny
• H4 - aktywacja tego receptora wpływa na:
- zwiększoną proliferacją i migracją komórek tucznych
- zwiększone uwalnianie IL-16 (przez aktywację limfocytów CD8+)
- modulację reakcji alergicznej
Udział w reakcji alergicznej
Histamina uczestniczy w zapaleniu alergicznym jako mediator prozapalny nie tylko wczesnej i późnej fazy odczynu, ale prawdopodobnie wpływa także na odległe następstwa choroby w postaci przebudowy dróg oddechowych.
W alergicznej reakcji natychmiastowej centralną rolę odgrywa proces aktywacji receptora H1.
Kontakt z alergenem powoduje wylew histaminy z ziarnistości niektórych ludzkich komórek odpornościowych np. mastocytów i silne podrażnienie skóry, błony śluzowej jelit, nosa, oskrzeli i płuc. Odpowiednio do tych lokalizacji wywołuje to: pokrzywkę skórną, biegunkę, katar sienny, astmę, a u niektórych – wstrząs anafilaktyczny (np. wskutek ukąszenia osy lub pszczoły). Histamina odpowiada za wystąpienie objawów:
• alergii wziewnej i skórnej – wywołuje zaczerwienienie, lokalne ocieplenie, nabrzmienie i bolesny stan zapalny. Rozszerzając małe naczynia krwionośne i zwiększając ich przepuszczalność, powoduje lokalne wysięki osocza i obrzęki (nosa, gardła, oskrzeli, a także obrzęk naczynioruchowy i obecność bąbli przy pokrzywce). Drażnienie przez histaminę zakończeń nerwów czuciowych powoduje świąd i doznania bólowe.
• astmy – jej nagły wylew grozi obrzękiem krtani, tchawicy, a w najostrzejszych przypadkach obrzękiem płuc, co odcina dopływ powietrza. Zmiany te powodują utrudnienia w oddychaniu, które są głównym objawem dychawicy oskrzelowej.
• alergii pokarmowej – jej obecność w jelitach powoduje skurcz mięśni gładkich i wzmożone
wydzielania soków trawiennych. Podrażniona błona śluzowa jelita cienkiego reaguje stanem zapalnym wywołującym biegunkę.
• anafilaksji – po przekroczeniu pewnego progu ilościowego histamina przedostaje się z tkanek do krążenia i może wywołać niebezpieczne reakcje ogólnoustrojowe, objawiające się nagłym spadkiem ciśnienia krwi i przyspieszeniem akcji serca, co może grozić zgonem
• przewlekłej alergii (np. całoroczny alergiczny nieżyt nosa lub przewlekła pokrzywka idiopatyczna) – stale uwalniana histamina drastycznie zwiększa przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych wskutek ciągłego drażnienia tzw. receptorów histaminowych H1. Przewlekły stan zapalny i drażniące działanie histaminy oraz innych mediatorów powodują stopniową degenerację okolicznych tkanek.
• Histamina zmienia też właściwości błony komórkowej, wskutek czego do wnętrza komórki dostaje się zbyt dużo jonów wapnia i sodu, co może wywoływać nadmierne skurcze mięśni oskrzeli i stanów zagrożenia życia.
Osteopatia jest filozofią pracy z drugim człowiekiem. Dobry Osteopata potrafi pracować z narządami wewnętrznymi organizmu człowieka, czyli mieć wiedzę i umiejętności z zakresu terapii trzewnej. Zapraszamy na konsultacje osteopatyczne w naszym centrum Osteopatyczny w Krakowie (Nowa Huta).
W dalszej części artykułu poruszymy temat nietolerancji histaminy:
1. Diaminooksydaza (DAO)
2. Objawy nietolerancji histamin
3. Nietolerancja histaminy a atopowe zapalenie skóry (AZS)
4. Nietolerancja histaminy u kobiet
5. Nietolerancja histaminy a probiotyki
