W poprzedniej części artykułu poruszaliśmy tematy związane z alergią i nietolerancją pokarmową, dowiedzieliśmy się też czym tak naprawdę jest histamina i jak osteopata może nam pomóc w nietolerancji histaminy.
Poprzedni artykuł: https://osteomedic.com.pl/blog/nietolerancja-histaminy
Nietolerancja histaminy
Nieodpowiednie żywienie, nadwrażliwość na niektóre pokarmy prowadzi do niekontrolowanych wyrzutów histaminy z komórek układu odpornościowego, w których jest magazynowa. Szczególnie dużą zawartością tego związku charakteryzują się produkty długo dojrzewające i fermentujące (zwłaszcza sery pleśniowe, topione, produkty kiszone), a ponadto drożdże, owoce morza, produkty długo i niewłaściwie przechowywane.
Problemem dodatkowym jest również żywność wysokoprzetworzona, sztuczne dodatki do żywności, środki słodzące, obecność drożdży w wielu produktach, dieta wysokobiałkowa. Przykładowo, pizzę możemy nazwać taką „bombą histaminową”, gdyż często dzieci (a także i dorośli) odczuwają po niej dolegliwości jelitowe. Pizza oprócz drożdży w cieście może zawierać pomidory, pieczarki, szynkę, żółte sery, a więc produkty zwiększające ładunek histaminy.
Nietolerancja histaminy związana jest z defektem w procesie rozkładającym histaminę. Dotyczy ona przede wszystkim braku enzymu DAO (diaminooksydaza) i/lub HMNT (N- metylotransferaza histaminy), które rozkładają nadmiar histaminy i ją dezaktywują. DAO rozkłada histaminę głównie w jelitach, a za rozkład w innych częściach ciała odpowiada HMNT. Gdy ich brakuje poziom histaminy rośnie dając objawy alergiczne. Przyjmuje się, że geny odpowiadają za niedobory enzymów, ale również nasz stan zdrowia, dieta, stres, leki mogą zmniejszać aktywność DAO i HMNT.
Niska aktywność DAO i wysokie stężenie histaminy (za normę uznaje się stężenie 0,3-1,0 ng/ml) przypomina alergię. Objawy ujawniają się po 20-60 minutach od spożycia posiłku ze znaczną ilością histaminy i utrzymują się przez 6-8 godzin, co jest bardzo podobne do alergii pokarmowej. Ponadto, dolegliwości w nietolerancji histaminy mogą mieć charakter miejscowy lub prowadzić do anafilaksji.
Wśród przyczyn nietolerancji histaminy wymienia się
• genetyczny niedobór DAO,
• chroniczny stres,
• niedobory żelaza, witaminy B6, B12, miedzi oraz witaminy C,
• zaburzoną metylację (problem z detoksem, słabsza odporność na stres),
• brak snu (melatonina pomaga zachować szczelną barierę jelitową i barierę krew – mózg),
• dominacja estrogenowa (i niedobór progesteronu),
• pasożyty, m.in Blastocystis hominis,
• leptynooporność,• insulinooporność,
• lektyny w diecie – zwłaszcza przy zwiększonej wrażliwości,
• infekcję H.pylori, Clostridium difficile,
• alergie pokarmowe i zespół przesiąkliwości jelitowej,
• problemy trawienne (upośledzone wydzielanie kwasu solnego, żółci oraz enzymów
trzustkowych),
• długotrwałe antybiotykoterapie,
• dieta wysokobiałkowa.
Diaminooksydaza (DAO)
Enzym diaminooksydaza (DAO) jest podstawowym enzymem odpowiedzialnym za usuwanie nagromadzonej histaminy. Największe stężenia tego enzymu znajdują się w ziarnistościach komórek nabłonkowych jelit, nerek i łożyska.
Czynniki blokujące aktywność enzymu DAO:
• zbyt duża zawartość histaminy w codziennym menu
• nadmierne spożycie alkoholu
• herbata: zielona, czarna
• niedobór wapnia, miedzi, witamin z grupy B
• niektóre leki, np. inhibitory MAO (stosowanymi w leczeniu depresji, choroby Parkinsona,
niedociśnienia tętniczego)
• dominacja estrogenowa
• celiakia, nieceliakalna nadwrażliwość na gluten, choroba Crohna, stany zapalne jelit
• aktywna faza chorób zapalnych
• antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, aspiryna), metformina, leki
przeciwhistaminowe
• izoniazyd (lek przeciwgruźliczy) i inhibitory MAO (leki przeciwdepresyjne)
• inhibitory pompy protonowej - blokują receptory histaminowe, nie obniżając poziomu
histaminy
• nagła zmiana temperatury otoczenia
Do przyczyn wpływających na obniżenie aktywności DAO zaliczamy:
• polimorfizm genetyczny obniżający aktywność diaminooksydazy.
• Uszkodzenie komórek jelita m.in. w przebiegu zakażeń, nieswoistych chorób zapalnych jelit
(Leśniowski-Crohn, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), enteropatii alergicznej oraz w
nowotworach jelita grubego.
• przewlekła choroba nerek, choroby wątroby (wirusowe zapalenie, marskość).
• przewlekła pokrzywka skórna.
• niedobór substancji służących jako kofaktory diaminooksydazy - cynku, miedzi, witaminy
B6 i C.
• stosowanie leków będących inhibitorami DAO, do których należą izoniazyd (lek
przeciwgruźliczy) i inhibitory MAO (leki przeciwdepresyjne), a także niesteroidowe leki
przeciwzapalne (NLPZ), diuretyki i leki rozkurczowe
• istotna jest również sama endogenna produkcja histaminy w organizmie, do czego dochodzi
w wyniku alergii, mastocytozy, krwawienia z przewodu pokarmowego oraz znacznego
spożycia histaminy i histydyny z żywnością i alkoholem.
Objawy nietolerancji histaminy
• łzawiące oczy
• obrzęk powiek
• swędzenie skóry, oczu
• przekrwienie błony śluzowej nosa
• wodnisty katar, zatkany nos
• kichanie, kaszel
• suchość w jamie ustnej, posmak pieprzu, metalicznym lub gorzkim
• pokrzywka, wysypki, świąd
• obrzęk naczynioruchowy
• natychmiastowe zaczerwienienie twarzy, szyi, klatki piersiowej
• trądzik młodzieńczy, trądzik różowaty• świszczący oddech typowy dla astmy
• opuchlizna
• spadek ciśnienia krwi
• szybkie tętno
• palpitacje serca, arytmie, uderzenia gorąca
• przewlekłe zmęczenie, bóle głowy
• bóle przypominające miesiączkę, zbyt obfite miesiączki
• niestrawność, refluks, wzmożone wydzielanie soków żołądkowych
• ból brzucha, biegunki
• nudności, wymioty
Nietolerancja histaminy a atopowe zapalenie skóry (AZS)
Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest to choroba, która ma złożone podłoże immunologiczne, alergiczne, a także genetyczne. Osoby z tym schorzeniem mają bardzo suchą, skłonną do podrażnień, swędzącą skórę, która łatwo ulega zakażeniom bakteryjnym i grzybiczym. W ostatnich latach coraz częściej wskazuje się na powiązanie AZS z nietolerancją histaminy.
Objawy atopowego zapalenia skóry wzmagają się na skutek różnych czynników. Jednym z nich jest stres związany chociażby z chorobą, który jednocześnie powoduje wzrost poziomu histaminy i może doprowadzić do objawów związanych z jej nietolerancją. Przy AZS stosuje się właśnie leki przeciwhistaminowe, które blokują uczucie świądu, jako terapię uzupełniającą w leczeniu ogólnym choroby.
Nietolerancja histaminy u kobiet
Dane statystyczne wykazują, że około 80% osób z nietolerancją histaminy stanowią kobiety w wieku około 40 lat. Występowanie tego typu nietolerancji może być związane z zaburzeniami hormonalnymi u kobiet. Okazuje się, iż estrogeny mogą stymulować komórki tuczne do produkcji większej ilości histaminy, prowadząc przez to do np.: rozwoju astmy. W przypadku kobiet z nietolerancją histaminy objawy mogą korelować z fazą cyklu miesiączkowego.
Natomiast w przebiegu ciąży wiele kobiet zauważa znaczące zmniejszenie dolegliwości związane z wysoką produkcję enzymu DAO przez łożysko.
Nietolerancja histaminy a choroby autoimmunologiczne
U osób z chorobami autoimmunologicznymi zawraca się uwagę na przeprowadzenie diagnostyki w kierunku nietolerancji histaminy. Okazuje się, że nietolerancja histaminy może współistnieć z chorobami autoimmunologicznymi. Wykazano wpływ układu histaminergicznego na syntezę hormonów tarczycy. W wielu badaniach zauważono obecność autoimmunologicznej tarczycy u około 30% osób z przewlekłą pokrzywką.
Udowodniono również znaczenie histaminy w patogenezie bielactwa występującego łącznie ze świądem. Schorzenia przebiegające ze zwiększonym wydzielaniem histaminy mogą mieć negatywny wpływ na tkankę kostną. Nadmierne wydzielanie histaminy w mastocytozie i w schorzeniach alergicznych może sprzyjać rozwojowi osteoporozy.
Nietolerancja histaminy a probiotyki
Problemy z florą bakteryjną odgrywają dużą rolę w nietolerancji histaminy. W sytuacji, gdy pacjenci cierpią na dysbakteriozę lub SIBO, jedzenie zamiast być trawione zaczyna fermentować w jelitach, co powoduje wzrost stanu zapalnego i wzrost poziomu histaminy. Tak naprawdę nietolerancję histaminy może spowodować wiele innych czynników wpływających na zdrowie jelit
• choroby zapalne jelit i ZJD
• nadmiar leków (antybiotyki, pigułki antykoncepcyjne, IPP, sterydy, leki przeciwbólowe), które
fizycznie uszkadzają enterocyty (komórki wyściółki jelita)
• celiakia i nietolerancja glutenu
• dysbakterioza (nierównowaga flory bakteryjnej jelit)
• SIBO (przerost bakterii w jelicie cienkim)
• pasożyty
• grzybice (np. Candida)• alergie lub nietolerancje pokarmowe
• nieodpowiednia dieta (zbyt dużo amin, inhibitory DAO)
• mutacja genu MTHFR (zmniejsza aktywność DAO)
• niedobory składników odżywczych
• alergie i toksyny środowiskowe
Przy problemach jelitowych wielu pacjentów pragnie poprawić stan swojej flory jelitowej. Z tego też powodu sięgają po liczne preparaty zawierające różne szczepy bakterii, tzw. probiotyki. Niestety źle dobrane szczepy mogą wywołać wiele niekorzystnych reakcji w naszym organizmie, niejednokrotnie zaostrzając problemy. W przypadku nietolerancji histaminy udowodniono, że szczepy Lactobacilus belbrucki bulgaricus, reuteri i casei zaostrzają objawy. W praktyce do bezpiecznych zalicza się za to Lactobacilus plantarum, calivarus, Bifidoacterium infantis, bifidium, longum, lacis, breve.
Polecane preparaty to: Dicoflor, Sanprobi IBS, Vivomix (wieloszczepowiec), Probiota HistaminX.
Diagnostyka nietolerancji histaminy
• Wywiad lekarski związany ze spożywanymi posiłkami - lekarz przede wszystkim pyta o czas od spożycia posiłku do wystąpienia objawów oraz moment ich zaniknięcia, o rodzaj spożywanych pokarmów i alkoholu, przyjmowanie leków obniżających aktywność DAO oraz czy dochodzi do poprawy po zastosowaniu leków o działaniu przeciwhistaminowych.
• Pomiar aktywności diaminooksydazy (DAO)- to badanie krwi określa aktywność DAO, alternatywnie można również wykonać ocenę aktywności tego enzymu w jelitach.
• Doustna podwójnie ślepa próba prowokacji histaminą z pomiarem stężenia we krwi.
• Ocena wymiarów bąbla po 50 minutach od śródskórnego wstrzyknięcia 1% roztworu wodnego chlorowodorku histaminy.
• Badanie genetyczne w kierunku określonych polimorfizmów w genie DAO.
• Wykluczenie zaburzeń zdrowotnych o podobnym przebiegu:
◦ Badanie w kierunku alergii pokarmowych
◦ Badanie w kierunku celiakii
◦ Badanie w kierunku SIBO
◦ Badanie w kierunku nietolerancji laktozy
◦ Badanie w kierunku zakażenia H. Bacter Pylori
◦ Mastocytoza i anafilaksja - oznaczenie stężenia HNMT i prostaglandyny D2 (PGD2) w moczu oraz stężenie tryptazy w osoczu;
◦ Zespół rakowiaka i guz chromochłonny - stężenie chromograniny we krwi oraz stężenia kwasu 5-hydroksyindolooctowego i metanefryn w moczu.
Postępowanie w nietolerancji histaminy
W nietolerancji histaminy zaleca się wprowadzenie diety niskohistaminowej, która wyklucza pokarmy i napoje, które zawierają znaczną ilość histaminy, są inhibitorami DAO bądź mają zdolności zwiększenia wydzielania histaminy.
Unikać należy:
• fermentowanych produktów
• dojrzewających i pleśniowych serów
• pszenicy (i innych zbóż glutenowych)
• czekolady
• surowych i dojrzewających mięs
• ryb oraz owoców morza innych niż świeże
• octów
• roślin strączkowych
• soi
• cytrusów, truskawek, wiśni, winogron, ananasa, bananów (nasilają wydzielanie histaminy)
• pomidorów
• sztucznych barwników i konserwantów
• herbaty (zielona i czarna – zmniejszają aktywność DAO)
• napojów gazowanych
• alkoholu
• jogurtów, kefirów
• cynamonu, goździków, chilli, anyżu, curry, gałki muszkatołowej
• poszczególnych probiotyków (lactobacillus case)
• szczawianów
• dużej ilości mięsa i ryb (bogate w histydynę)
W przypadku nietolerancji warto włączyć następującą suplementację:
• probiotyki,
• witamina C – jest także silnym antyoksydantem, niweluje stan zapalny i łagodzi objawy
nietolerancji,
• kwercetyna w wysokich dawkach (3-5 g) – naturalna substancja przeciwhistaminowa, która
łagodzi objawy alergii,
• substytucja enzymu DAO (preparat DAOsin lub Histasolv),
• witaminy z grupy B, szczególnie B6, która jest kofaktorem DAO
• cynk, miedź,
• pokrzywa,
• flawonoidy
Jednocześnie w przypadku nietolerancji histaminy ważnym aspektem leczenia jest zadbanie o zdrowe jelita, zmniejszanie poziomu stresu, wprowadzenie częstszego treningu wytrzymałościowego niż siłowego, a także prawidłowego nawodnienia i zapewnienie organizmowi prawidłowej ilości snu i odpoczynku