Ból brzucha - rodzaje, przyczyny, leczenie. Diagnozowanie źródła bólu brzucha

Spis treści:

1. Kiedy ból brzucha powinien niepokoić?

2. Co może być powodem bólu brzucha?

3. Jak szybko pozbyć się bólu brzucha?

4. Rodzaje bólu brzucha

4.1. Ból brzucha na środku

4.2. Kilkudniowy ból brzucha

4.3. Ból brzucha na dole

4.4. Ostry ból brzucha

4.5. Kłujący ból brzucha

5. Przedźwiganie się - ból brzucha

6. Domowe sposoby na ból brzucha

W naszym artykule przedstawiamy informacje o czynnikach wywołujących ból brzucha oraz o sytuacjach, które wymagają szybkiego zgłoszenia się do specjalisty. Wskazujemy też przykłady domowych sposobów, które łagodzą ból przewlekły brzucha, jeżeli wcześniej zostało postawione prawidłowe rozpoznanie.

Kiedy ból brzucha powinien niepokoić?

Każdy silny ból brzucha powinien skłonić do pilnej konsultacji lekarskiej , gdyż może on oznaczać np. zapalenie wyrostka robaczkowego lub niedrożność jelit. W takich przypadkach konieczna jest szybka interwencja chirurgiczna. Poza stanami określanymi jako ostry brzuch, każdy nowy objaw w obrębie jamy brzusznej również powinien być dobrze zdiagnozowany.¹

Co może być powodem bólu brzucha?

Powodów wystąpienia bólu brzucha może być wiele, a znalezienie ich źródła to podstawa do dobrania kuracji. Najczęstsze przyczyny bólu brzucha to m.in.:

✅ niestrawność po błędzie żywieniowym (gdy ból pojawia się po posiłku)

✅ zespół jelita drażliwego² (więcej o IBS można przeczytać w naszym artykule: Zespół jelita drażliwego (IBS) - objawy, przyczyny, leczenie )

✅ przewlekłe choroby przewodu pokarmowego

✅ nietolerancje pokarmowe (w ich przebiegu kurczowe bóle brzucha występują często łącznie z biegunką)

✅ ostre zapalenie żołądka

✅ choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy

✅ zapalenie jelita grubego i inne autoimmunologiczne choroby układu pokarmowego

✅ kamica lub zapalenie pęcherzyka żółciowego — ból brzucha ma w takim przypadku umiejscowienie się w prawym podżebrzu (lecz może też promieniować)

✅ infekcje żołądkowo-jelitowe

✅ zapalenie wyrostka robaczkowego

✅ przewlekłe lub ostre zapalenie trzustki

✅ nowotwory narządów jamy brzusznej

✅ choroby pasożytnicze (zwłaszcza u dzieci ból brzucha wskazuje często z zarażenia owsikami lub glistnicą)⁴

✅ stres .³

Ponadto u kobiet ból brzucha mogą wywoływać nie tylko choroby układy pokarmowego, ale też schorzenia uroginekologiczne. ¹

Rozpoznanie bólu brzucha — przyczyny

Jak szybko pozbyć się bólu brzucha?

Leczenie bólu brzucha powinno być oparte o szczegółową diagnostykę. Po rozpoznaniu przyczyny bólu brzucha chory, w zależności od zaleceń lekarskich, może łagodzić dolegliwości za pomocą:

✅ leczenia ukierunkowanego na wykrytą chorobę (mogą być to m.in. leki osłonowe na żołądek i środki zmniejszające stan zapalny jelit ⁵)

✅ leków rozkurczowych (łagodzą kolkowe dolegliwości, które towarzyszą bólowi brzucha)

✅ probiotyków

✅ osteopatii

W przypadku przewlekłych chorób układu pokarmowego, przy dobrze dobranych lekach ból brzucha może znacznie zmniejszyć swoją intensywność i częstotliwość występowania.

Rodzaje bólu brzucha

Wśród przypadków bólu brzucha spotyka się różne rodzaje dolegliwości. Podzielić je można m.in. ze względu na:

✅ lokalizację bólu brzucha

✅ czas trwania bólu brzucha (ostry/przewlekły ból brzucha)

✅ nasilenie (od lekkich, przez umiarkowane bóle brzucha aż do ostrych dolegliwości)

✅ objawy towarzyszące bólowi (wzdęcie brzucha, biegunka, nudności, wymioty)

✅ przyczynę wystąpienia bólu brzucha.

Ból brzucha na środku

Na środku brzucha może być zlokalizowany m.in. ból żołądka . Pojawia się on zwykle w górnej części brzucha. Świadczyć on może o przeciążeniu lub podrażnieniu tego narządu, ale też o nadżerkach lub wrzodach .

Ból towarzyszący zapaleniu żołądka

Nieco niżej niż nadbrzusze, lecz też w linii środkowej tułowia może być zlokalizowany ból brzucha spowodowany zaburzeniami jelitowymi. Ból jelit ma tendencje do pojawiania się w różnych miejscach brzucha, dlatego przysparza tylu problemów diagnostycznych .

Kilkudniowy ból brzucha

Niekiedy ból brzucha przedłuża się do kilku dni. Co robić w takiej sytuacji?

Należy poddać się diagnostyce bólu brzucha. Może się okazać, że jest zwykły ból brzucha związany z grypą żołądkową lub niestrawnością. Zdarza się jednak też tak, że u pacjentów z kilkudniowymi objawami bólu brzucha przyczyny dolegliwości mogą być poważne i wskazywać na ostre lub przewlekłe choroby układu pokarmowego. Zwłaszcza nasilenie bólu brzucha powinno skłonić do szybkiej konsultacji lekarskiej.

Ból brzucha na dole

Dolegliwości w obrębie podbrzusza mogą mieć różne przyczyny, w tym nie tylko gastrologiczne, ale też ginekologiczne i urologiczne . Ból brzucha zlokalizowany w dołach biodrowych towarzyszy m.in. zapaleniu przydatków, owulacji lub występowaniu torbieli jajnika. Gdy bóle umiejscowione są na dole brzucha, może być to także objaw zapalenia pęcherza .

Zdarza się także, że do dolnych części jamy brzusznej rzutowane są dolegliwości pochodzące od kręgosłupa (np. przy dyskopatii). Warto wiedzieć, że mechanizm ten działa też w odwrotnym kierunku, gdy ból brzucha promieniuje do kręgosłupa (istnieje powiązanie dolegliwości jelitowych z bólem kręgosłupa ) lub do okolicy łopatki.

Ostry ból brzucha

Silny ból brzucha pojawia się m.in. w przypadku ostrego zapalenia trzustki. Do częstych przyczyn ostrego bólu brzucha należy także całokształt objawów zapalenia wyrostka robaczkowego. W przypadku, gdy pojawia się nasilony ból brzucha, nagły i zwiększający swoją intensywność konieczna jest pilna interwencja lekarska . Specjaliści z Kliniki Chorób Przewodu Pokarmowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi zaznaczają:

"Ostre bóle brzucha są objawem ostrzegawczym i często wymagają pilnych badań diagnostycznych dla ustalenia właściwego rozpoznania i włączenia leczenia".

Kłujący ból brzucha

Ból brzucha odczuwany jako kłucie może pochodzić od jajnika, ale też od jelit . W przypadku zaburzeń jelitowych spotyka się także kolkowy ból brzucha. W większości przypadków ból kłujący lokalizuje się z prawej lub lewej strony, najczęściej w dołach biodrowych.

Przedźwiganie się ból brzucha

Poza przyczynami typowo internistycznymi, przeciążenie pracą fizyczną również może powodować ból brzucha . Na skutek podniesienia zbyt ciężkiego przedmiotu może ponadto dojść do nadwyrężenia, a nawet naderwania mięśni w obrębie tułowia. Pacjent może wtedy odczuwać ból brzucha, nasilający się zwłaszcza przy ruchach, które angażują uszkodzone mięśnie. W takich sytuacjach, po dokładnym badaniu pomóc może odpowiednio dobrana fizjoterapia (zachęcamy do przeczytania artykułu: Z bólem brzucha do fizjoterapeuty? ). Wśród metod fizjoterapeutycznych, którymi specjalista leczy bóle brzucha, wymienia się m.in. terapię wisceralną.

Domowe sposoby na ból brzucha

Ustalenie przyczyny bólu brzucha stanowi podstawę do dobrania prawidłowego leczenia . Gdy już zostanie postawiona diagnoza, a pacjent dowie się, czy jest to objaw poważnej choroby, czy zaburzeń czynnościowych, wtedy lekarz doradzi, jak leczyć bóle brzucha. Gastrolog podpowie także, które z domowych metod można zastosować. Należą do nich m.in.:

✅ herbaty ziołowe, np. z mięty, kopru włoskiego lub rumianku (tylko po konsultacji z lekarzem)

✅ siemię lniane w formie kisielu

✅ masaż (skuteczny zwłaszcza wtedy, gdy jest to ból towarzyszący zaparciom)

✅ odpoczynek z rozluźnieniem mięśni brzucha.

Poza doraźnym działaniem ważna jest profilaktyka bólów brzucha . Konieczna jest prawidłowa dieta i zastosowanie technik ograniczających wpływ stresu na organizm. T akie działania będą bardzo przydatne także osobom z IBS. Chcąc uniknąć dolegliwości, warto prowadzić zdrowy tryb życia, a w przypadku wystąpienia objawów — skontaktować się w lekarzem.

Bibliografia:

1. Kaczka A., Małecka-Panas E. (2011). Bóle brzucha.  Pediatria i Medycyna Rodzinna ,  7 (1), 9-16.
2. Rozpoznawanie i leczenie zespołu jelita nadwrażliwego w praktyce lekarza rodzinnego | Adrych | Forum Medycyny Rodzinnej (viamedica.pl)
3. KOMRAUS M., WOŹNIAK M., GRZYBOWSKA-CHLEBOWCZYK U., & WOŚ, H. (2007). ROLA PSYCHIKI W NAWRACAJĄCYCH BÓLACH BRZUCHA U DZIECI.  Nowiny Lekarskie ,  76 (2), 134-136.
4. Własienko, A., & Kuchar, E. (2017). Diagnostyka, leczenie i profilaktyka najczęstszych chorób pasożytniczych u dzieci – problemy współczesnego pediatry i specjalisty medycyny rodzinnej. Lekarz POZ, 3(2), 154-160.
5. Radwan P. (2016). Leczenie bólów brzucha w nieswoistych chorobach zapalnych jelit.  Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy ,  8 (4), 113-118.